W dzisiejszej, tym razem już "normalnej", notce zajmiemy się podstawowymi pojęciami technik i metod graficznych. Najważniejsze, kluczowe informacje zostaną podkreślone. Pojawią się też przykładowe grafiki do każdej z technik.
____________________________________________________________________________
Rozróżnia się trzy podstawowe grupy technik graficznych (techniki druku wklęsłego, wypukłego i płaskiego). O przynależności do każdej z nich decyduje materiał, z którego wykonano płytę drukową, oraz sposób jej opracowania.
DRUK WKLĘSŁY - "Farbę wciera się w miejsca wyżłobione lub wytrawione, które w stosunku do powierzchni płyty są wklęsłe."
DRUK WYPUKŁY - "Farbę nakłada się na te miejsca, które pozostają niewyżłobione, a linie i płaszczyzny wklęsłe pozostają białe."
DRUK PŁASKI - "Rysunek opracowuje się wprost na płaszczyźnie płyty. Po jego utrwaleniu zabezpiecza się przed przyjęciem farby miejsca, które mają pozostać niezarysowane."
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
Techniki, należące do druku wklęsłego, to:
AKWAFORTA (INACZEJ KWASORYT; ANG. ETCHING)
Technika, polegająca na trawieniu w kwasie azotowym
rysunku wykonanego stalową igłą na płycie miedzianej pokrytej werniksem.
Igła, usuwając werniks, odsłania powierzchnię płyty, która po
wytrawieniu zatrzymuje farbę w powstałych rysach. Od głębokości rysy
zależy grubość kreski.
AKWATINTA (ANG. AQUATINT)
Odmiana techniki druku wklęsłego zbliżona do akwaforty. Wykonanie formy drukowej w tej metodzie polega na pokryciu płyty metalowej sproszkowaną kalafonią lub pyłem asfaltowym, które podgrzane topią się i przylegają do niej, naniesieniu obrazu poprzez zasłonięcie wybranych fragmentów powierzchni metalu werniksem, a następnie trawieniu odsłoniętego metalu kwasem azotowym. W wyniku powielania czynności w coraz mniejszych obszarach obrazu uzyskuje się zróżnicowanie głębokości wytrawionych miejsc, a przez to możliwość waloryzowania koloru farby drukowej, czyli możliwość uzyskiwania półtonów. Akwatinta różni się od akwaforty przede wszystkim tym, że trawione są nie linie, lecz płaszczyzny.
Przykładowy: "El sueño de la razón produce monstruos" Francisco Goyi.
MEZZOTINTA (ANG. MEZZOTINT)
To technika graficzna, polegająca na uzyskiwaniu miękkich półtonów przez polerowanie tych powierzchni płyty miedzianej lub stalowej, które na odbitce mają być jasne.
To technika graficzna, polegająca na uzyskiwaniu miękkich półtonów przez polerowanie tych powierzchni płyty miedzianej lub stalowej, które na odbitce mają być jasne.
MIEDZIORYT (ANG. CHALCOGRAPHY)
Na gładko wypolerowanej i zagruntowanej powierzchni płyty miedzianej
wykonuje się rysunek za pomocą metalowych rylców, następnie szlifuje się
płytę węglem drzewnym, lekko podgrzewa i wciera farbę w wycięte bruzdy.
Po usunięciu farby z gładkiej partii płyty odbija się rysunek na
wilgotnym papierze pod prasą. Miedzioryt charakteryzuje się delikatną, prawie kaligraficzną, ostrą
kreską. Jest to najstarsza technika graficzna w metalu, stosowana już w
XV w. Rozkwit
sztuki miedziorytu przypada na 2. poł. XV i XVI w.
Przykładowy: "Adam i Ewa" Albrechta Dürera.
SUCHA IGŁA (ANG. DRYPOINT)
Stalową igłą żłobi się w płycie metalowej bruzdy, na których brzegu pozostają drobinki metalu. Po nałożeniu farby daje to efekt miękkiej kreski o wyrazistej czerni. Sucha igła daje możliwość uzyskania kreski od bardzo delikatnej, cieniutkiej po grubą, wyrazistą.
Stalową igłą żłobi się w płycie metalowej bruzdy, na których brzegu pozostają drobinki metalu. Po nałożeniu farby daje to efekt miękkiej kreski o wyrazistej czerni. Sucha igła daje możliwość uzyskania kreski od bardzo delikatnej, cieniutkiej po grubą, wyrazistą.
Przykładowy: "Christ presented to the people" Rembrandta.
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
Techniki, należące do druku wypukłego, to:
DRZEWORYT (ANG. WOODCUT)
Technika graficzna druku wypukłego. Rysunek wykonuje się wprost na gładkiej powierzchni klocka lub nałożonej nań warstwie gruntu. Następnie metalowymi dłutami, rylcami lub nożami wybiera się tło rysunku, na klocku zaś pozostaje wypukły rysunek, który zatrzymując farbę, będzie elementem drukującym. Przygotowaną formę powleka się farbą i ręcznie odbija bezpośrednio na kartach papieru otrzymując rysunek na białym tle. Ze względu na sposób cięcia drewna podczas wykonywania rysunku wyróżnia się: drzeworyt wzdłużny (langowy; drewno miękkie; cięcia wzdłuż słojów) i drzeworyt poprzeczny (sztorcowy; drewno twarde; cięcia w poprzek słojów).
Techniki, należące do druku płaskiego, to:
LITOGRAFIA (ANG. LITHOGRAPHY)
Technika graficzna druku płaskiego. Zasada litografii oparta jest na właściwości wody i tłuszczu: cały kamień po wykonaniu rysunku poddaje się działaniu słabego kwasu azotowego, który, spływając z tłustej powierzchni, zabezpiecza miejsca niezarysowane przed przyleganiem farby drukarskiej. Następnie po przemyciu wodą powierzchnię kamienia gumuje się, po wysuszeniu całość zmywa się terpentyną i wodą, wreszcie nanosi się farbę drukarską, która przylega do kamienia tylko w miejscach, gdzie wykonano rysunek, i wykonuje się odbitkę.
Przykładowy: kamień litograficzny.
OFFSET (ANG. OFFSET PRINTING)
To najpopularniejsza technika druku materiałów reklamowych. Zapewnia bardzo wysoką i powtarzalną jakość. Druk offsetowy jest szczególnie opłacalny przy dużych nakładach. Farba drukarska przenoszona jest z formy drukowej na papier przy pomocy obrotowego, gumowego cylindra. Na powierzchni cylindra znajdują są matryce, na które nanoszona jest farba, która w wyniku dociśnięcia tworzy wydruk na powierzchni papieru.
Przykładowe: etykiety.
ŚWIATŁODRUK (ANG. COLLOTYPE)
Żelatynę uczuloną dwuchromianem potasu wylewano na taflę szkła lustrzanego lub płytę metalową. Tak przygotowaną formę drukową naświetlano przez negatyw lampami łukowymi lub światłem słonecznym. Była ona bardzo delikatna i nietrwała. Jako jedyna z technik, światłodruk nie posiada rastra, dlatego wydruk jest bardzo realistyczny.
DRZEWORYT (ANG. WOODCUT)
Technika graficzna druku wypukłego. Rysunek wykonuje się wprost na gładkiej powierzchni klocka lub nałożonej nań warstwie gruntu. Następnie metalowymi dłutami, rylcami lub nożami wybiera się tło rysunku, na klocku zaś pozostaje wypukły rysunek, który zatrzymując farbę, będzie elementem drukującym. Przygotowaną formę powleka się farbą i ręcznie odbija bezpośrednio na kartach papieru otrzymując rysunek na białym tle. Ze względu na sposób cięcia drewna podczas wykonywania rysunku wyróżnia się: drzeworyt wzdłużny (langowy; drewno miękkie; cięcia wzdłuż słojów) i drzeworyt poprzeczny (sztorcowy; drewno twarde; cięcia w poprzek słojów).
FROTTAGE (ANG. FROTTAGE)
To technika odciskania faktury dowolnych przedmiotów (np. drewna,
tkaniny, liści, kamieni) na powierzchni papieru przez przyłożenie
papieru do danej rzeczy i mocne pocieranie go ołówkiem (lub innym
podobnym narzędziem).
Przykładowa: moneta.
GIPSORYT
To technika graficzna wypukła, polegająca na wycięciu rylcami rysunku w
specjalnie przygotowanej płycie gipsowej, pokryciu farbą części
wypukłych i odbiciu na papierze (partie wyżłobione pozostają białe,
części wypukłe tworzą kompozycję).
Przykładowy: gipsoryt.
LINORYT (ANG. LINOCUT)
Linoryt podobny jest do drzeworytu wzdłużnego (langowego) z tą różnicą, że rysunek żłobi się w linoleum.
Jest ono łatwe do obróbki i odporne na uszkodzenia, a rycie możliwe we
wszystkich kierunkach. Do opracowania matrycy używa się dłut, noży i innych narzędzi umożliwiających cięcie materiału. Odbitki wykonuje się na prasie ręcznej lub za pomocą kostki introligatorskiej.
Przykładowy: linoryt Aardera.
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
LITOGRAFIA (ANG. LITHOGRAPHY)
Technika graficzna druku płaskiego. Zasada litografii oparta jest na właściwości wody i tłuszczu: cały kamień po wykonaniu rysunku poddaje się działaniu słabego kwasu azotowego, który, spływając z tłustej powierzchni, zabezpiecza miejsca niezarysowane przed przyleganiem farby drukarskiej. Następnie po przemyciu wodą powierzchnię kamienia gumuje się, po wysuszeniu całość zmywa się terpentyną i wodą, wreszcie nanosi się farbę drukarską, która przylega do kamienia tylko w miejscach, gdzie wykonano rysunek, i wykonuje się odbitkę.
OFFSET (ANG. OFFSET PRINTING)
To najpopularniejsza technika druku materiałów reklamowych. Zapewnia bardzo wysoką i powtarzalną jakość. Druk offsetowy jest szczególnie opłacalny przy dużych nakładach. Farba drukarska przenoszona jest z formy drukowej na papier przy pomocy obrotowego, gumowego cylindra. Na powierzchni cylindra znajdują są matryce, na które nanoszona jest farba, która w wyniku dociśnięcia tworzy wydruk na powierzchni papieru.
ŚWIATŁODRUK (ANG. COLLOTYPE)
Żelatynę uczuloną dwuchromianem potasu wylewano na taflę szkła lustrzanego lub płytę metalową. Tak przygotowaną formę drukową naświetlano przez negatyw lampami łukowymi lub światłem słonecznym. Była ona bardzo delikatna i nietrwała. Jako jedyna z technik, światłodruk nie posiada rastra, dlatego wydruk jest bardzo realistyczny.
Przykładowa: pocztówka z operą z Frankfurtu nad Menem.
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
Chcesz wiedzieć więcej? Polecam spis technik graficznych, powstały w
oparciu o książkę "Techniki sztuk graficznych", który znajdziecie tutaj.
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
Mówiąc o grafikach, warto jest wymienić garstkę słynnych twórców, takich jak Rembrandt, Parmigianino, Heinricha Altdorfer, Hans Sebald Beham, Lucasa van Leyden, Albrecht Dürer, Francisco Goya i Giovanni Battista Piranesi. Warci zapamiętania polscy twórcy to: J.P. Norblin, M. Płoński, J. Pankiewicz i J. Mehoffer.
*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
Wykorzystano materiały i grafikę z Wikipedii, onetowskiego Portalu Wiedzy, Grafiki.Umk, HistoriiSztuki, spisu technik graficznych (wymienionego wyżej) oraz Słownika.Intensys. Miedzioryt bitwy pod Grunwaldem pochodzi stąd. Jeśli o czymś zapomniałam, nie bić, tylko grzecznie wypomnieć w komentarzu, a dodam, poprawię, zmienię.
Naprawdę świetnie napisane. Pozdrawiam.
ReplyDelete